maandag 11 november 2013

Koeien hebben staarten....

Vanavond trekken veel jonge kinderen in Zaltbommel weer van deur tot deur. In de ene hand een lampion en in de andere een tas waarin het snoepgoed verdwijnt dat ze krijgen nadat ze uit volle borst een - klein - liedje hebben gezongen:

Sint Maarten, Sint Maarten
de koeien hebben staarten
de meisjes hebben rokjes aan
daar komt Sinte Maarten aan.

Elf november is de feestdag van de patroon van Zaltbommel Sint Maarten. Sint-Maarten [316-397), was bisschop van Tours. In de achtste eeuw werd deze heilige vooral in Frankische gebieden vereerd. Hij wordt ook de schutspatroon van het bisdom Utrecht, waaronder toen ook de Bommelerwaard viel. In de Bommelerwaard komen we Sint Maarten verschillende keren tegen als patroon van de plaatselijke kerk zoals in Zaltbommel, Rossum, Brakel, Gameren en Kerkdriel.

Het feest van Sint Maarten is gebaseerd op een legende. Maarten zou voordat hij bisschop werd, als romeins officier in 339 zijn mantel gedeeld hebben met een arme man die voor de poorten van de stad Amiens zat. Hij sneed met zijn zwaard zijn eigen mantel doormidden en gaf de arme man een helft tegen de kou.

Sint Maarten is een 'lichtfeest'. De traditie is dat kinderen met een zelf gemaakt lichtje op pad gaan. In vroeger tijden waren dat lantaarntjes met echte kaarsjes, nu zijn het lampions van papier, karton, een uitgeholde suikerbiet of pompoen met een electrisch pitje erin. Het scala aan liedjes dat de kinderen zingen is enorm. De oudste liedjes zijn al in de zestiende eeuw opgetekend en uitgegeven. Het zijn liedjes van één of enkele kleine coupletjes. De teksten zijn vooral rijmelarij in vele varianten en soms wat ondeugend.

In Zaltbommel wordt dit feest al jaren gevierd. In de grote Sint Maartenskerk wordt de legende van Sint Maarten uitgebeeld waarbij Maarten met paard en al de kerk in komt. Vanuit de kerk gaan de kinderen in een grote optocht naar het stadhuis waar ze een kleinigheid krijgen. Tegenwoordig is dat een zeer verantwoorde appel, gesponsord door de plaatselijke veiling. Daarna gaan ze op pad door de stad voor het eigenlijke werk: snoep. De helft van het snoepgoed moeten ze afstaan. Dat wordt verzameld en beschikbaar gesteld voor kinderen die het minder goed hebben. Ook in de buitenwijken van Zaltbommel worden Sint Maartenstochten gehouden. Tegenwoordig komt Sint Maarten zelfs na zijn optreden in de kerk per bus (!) naar een lokatie in de wijken.

Sil van Doornmalen,
adjunct-streekarchivaris.

Lit: J.H. de Groot, 11 november Sint Maarten, in: Tussen de Voorn en Loevestein II(1966),nr.6, p.122-126

Geen opmerkingen:

Een reactie posten